سید صادق سرمد متخلص به سرمد ، فرزند سید محمد علی از شاعران نام دار معاصر ایران بوده است ، ولی سیر روزگار چنان چرخیده که نسل جدید با او آشنا ندارد. اگر چند شعری از او، گاه و بی گاه، بر سر زبان ها هست ، کسی اسم سراینده را نمی داند، ولی اگر هم بداند از چند و چون زندگی او آگاه نیست؛ و چنین است که ریشه ها بریده می شوند و به توفان فراموشی سپرده می شوند. صادق سرمد در سال ۱۲۸۶ در تهران، در خانواده ای فرهیخته زاده شد و پرورش یافت . پس از پایان تحصیلات ابتدائی و متوسطه تحصیلات خود را در رشتۀ ادبیات و حقوق به پایان رسانید و به کار وکالت دادگستری پرداخت . وی از اعضای موثر هیا ت مدیرۀ کانون وکلای ایران بود و با تلاش وی و سید محمد رضا جلالی نایینی کانون وکلا استقلال یافت. وی هم چنین دو دوره نمایندۀ مجلس شورای ملی بود. در عنقوان جوانی نخستین شعرهای خود را در انجمن ادبی ایران که ریاست آن را شاعر معروف شاهزاده شیخ الرئیس افسر به عهده داشت، در حضور جمع شاعران و بزرگانی چون : وحید دستگردی، شیخ الرئیس افسر، رشید یاسمی، عبرت نایینی، مایل تویسرکانی، میرزا رضا خان نایینی، عباس اقبال آشتیانی، سعید نفیسی، ملک الشعراء بهار، بدیع الزمان فروزانفر، ایرج میرزا، عشقی خواند و مورد تشویق قرار گرفت. وحید دستگردی و ملک الشعرا بهار، پیوسته از تشویق او فروگذاری نمی کردند، سرمد نیز همیشه خود را شاگرد آن ها می دانست. دغدغۀ دایمی سرمد نوآوری در سبگ شعر فارسی بود. درسال ۱۳۰۹ شعری خطاب به ملک الشعرا بهار سرود و از او در خواست کرد که پیشگام شود و سبکی نو، مطابق ضرورت های زمان، به میان بیاندازند. بهار در سال ۱۳۱۱ ، بعد از آزادی از زندان رضا شاه، شعر سرمد را پاسخ گفته است. چند بندی ازآن شعر را به دست آوردم و در این مجموعه گنجاندم ، امید وارم دوستانی که به دیوان سرمد دسترسی دارند آن شعر را کامل بکنند . سرمد شاعری توانا در بدیهه سرایی بود. مثلا مثنوی کعبۀ دل ها با مطلع : «بوی عشق آید ز خاک قونیه / مرحبا بر خاک پاک قونیه» را بالبداهه انشا کرده و دیگری نوشته است. وی در بیشتر انجمن های ادبی تهران شرکت می کرد و ریاست بعضی از آنها از قبیل انجمن ادبی ایران و پاکستان ، انجمن ادبی ایران و ترکیه را بر عهده داشت . سرمد زندگی مطبوعاتی هم داشت. در شهریور ۱۳۲۰ با دریافت امتیاز روزنامۀ صدای ایران سرمد وارد زندگی مطبوعاتی-سیاسی شد. نگاه او به قدرت بر خلاف جریان های رایج زمان بود. وی در شعرهایش در عین آزادگی، فکر می کرد می تواند تاثیر گذار بر محمد رضا شاه گردد، به همین خاطر به شاعر دربار معروف شده بود. او را به عنوان شاعر ملی هم تبلیغ می کردند. در شغل وکالت هم مشاور حقوقی دربار محمدرضا شاه گردید، هم چنین مشاور حقوقی آستان قدس رضوی شد. با وجود آن که مخالف سیاسی احزاب چپ بود ولی بعد از ۲۸ مرداد که افسران حزب توده محاکمه شدند شعر معروف خود را خطاب به شاه سرود: «شهریارا بگو دگر نکشند / ... این جگرگوشگان پدر دارند / ... این پدرکشتگان پسر دارند/ ... فاسد ار کشتنی بود برگوی / که چرا دزد سیم و زر نکشند؟» . ولی کار از این کارها گذشته بود و «دزد بدتر از خائن» بیگانه پرست جا محکم کرده بود و گوشش به این حرف ها بدهکار نبود. و بعد از آن ماجرا شاعر به اصطلاح ملی ( یعنی دربار) جزو مغضوبان درگاه و دربار شد و چند سال بعد هم در رنج و بیماری در گذشت. سرمد در فروردین ۱۳۳۹ خورشیدی به علت بیماری سرطان ، جهت معالجه به لندن رفت و در آنجا تحت عمل جراحی قرار گرفت . و مدت کوتاهی پس از بازگشت به ایران در تیر ماه ۱۳۳۹ در تهران در گذشت گفته شده است که بیش از ده هزار بیت شعر دارد، آثاری که از سرمد به جا مانده است اشعاری است که در مجلات آن زمان چاپ شده است به علاوۀ کتاب های زیر : درای کاروان - ۱۳۲۹ نغمۀ کمال - ۱۳۳۴ - ناشر ابوالقاسم تفضلی ( همان کسی که شعر کعبۀ دل ها را کتابت کرد) سرو و سرمد - ۱۳۴۱ - ناشر ابن سینا، که بعد از مرگ او چاپ گردیده است دیوان اشعار صادق سرمد – ۱۳۴۷، ( گفته شده است که دیوان سرمد توسط همسر او تدوین و چاپ شده است و باز هم گفته شده است خالی از اشکال نیست و احتیاج به تصحیح انتقادی دارد. ) نگارند این سطور اشعار پراگنده ای از شاعر را ( حدود سی و چند شعر، کمی بیش از ۷۰۰ بیت ) از لابه لای مجلات قدیمی و هم چنین از وبگاه ها گرد آوری کرده است و به دقت آن ها هم اعتمادی ندارم. امیدوارم که دیگران در این را ه گام بگذارند و آن را تکمیل و تصحیح کنند. مجلات قدیمی اشعاری را دارند که خالی از اعتبار نیست ولی وبگاه ها هر کدام به دلیلی اشعار خاصی را گنجانده اند، مثلا سه تا شعر را در بارۀ زن در وبگاه های فمینیست ها گیر آوردم، چند تا از شعر ها را در وبگاه های عزاداری گیر آوردم. چند تا شعر را در وبگاه های نوستالژیک و دلتنگی گیر آوردم، یک شعر را در وبگاه های ناسیونالیست ها گیر آوردم. الف. رسته